Otizmli kişilerin duyusal dünyalarını daha detaylı bir biçimde anlamamız, onlara daha rahat edecekleri bir çevre sunmamıza yardımcı olacaktır.
Aşağıdaki öneriler otizmli bireyin duyularının aşırı yüklenmesini engellemek suretiyle bireye daha rahat edeceği bir ortam sunmanıza yardımcı olabilir.
Denge (Vestibular) ile İlgili Öneriler
Hipo (Az duyarlı)
- Etkinlikleri denge sistemini geliştirmeye yardımcı olacak biçimde düzenleyin. (örneğin salıncak, tahterevalli veya atlı karınca benzeri oyuncaklara binmeye teşvik edin).
Hiper (Çok duyarlı)
- Etkinlikleri küçük adımlara bölün ve görsel ipuçları kullanın.
- Vücut Farkındalığına (Propriosepsiyon) Yönelik Öneriler Hipo (Az duyarlı)
- Odanın kenarlarındaki mobilyaları geçişlere izin verecek biçinde düzenleyin.
- Sınırları belirlemek için yüzeye renkli bantlar yapıştırın
- İnsanlara ne yakınlıkta durması gerektiğini öğretmek amacıyla kol uzunluğu prensibinden yararlanın. İnsanlarla konuşurken gerekli mesafeyi sağlayabilmesi amacıyla karşısındakiyle kendisi arasında bir kol mesafesi bırakması gerektiğini gösterin.
Hiper (Çok duyarlı)
- İpe boncuk ya da makara dizmek gibi benzeri etkinlikler yaptırtın. Bu suretle ince motor becerilerinin gelişimine de katkı sağlamış olursunuz.
- Koklama Duyusuna Yönelik Öneriler:Hipo (Az duyarlı)
- Keskin kokulu olan ürünleri ödül olarak kullanın ve bu suretle çocuğunuzu baskın kokusu olan uygunsuz nesnelerden (çöp ve dışkı benzeri) uzak tutun.
Hiper (Çok duyarlı)
- Kullandığınız deterjan ya da şampuanın kokusuz olmasına özen gösterin ve parfüm sürmekten kaçının.
- Duyma Duyusuna Yönelik Öneriler:İşitsel Entegrasyon Eğitimi
Bu yaklaşım, davranışların işitme sisteminde yaşanan sorunların bir sonucu olduğu teorisine dayanmaktadır
1980’lerin başında, Dr. Guy Berard bireylerin işitme sistemlerini test etmek amacıyla bir makine icat etmiştir. Bu makine, çeşitli sesler üretmekte, bu sesleri değiştirmek ve herhangi bir rahatsızlığa yol açmadan sesleri azami seviyeye çıkartmaktadır. İşitsel Entegrasyon Eğitimi’nde temel amaç işitme sistemini eğitmek ve işitsel girdiyi dengelemektir. Bu yaklaşımın geçerliliğiyle ilgili araştırmalar oldukça kısıtlıdır.
Müzik Terapisi
Otistik spektrum bozukluğu olan bireylerde sıkça kullanılan ve yararına inanılan bir yöntemdir. Müzik terapisi bireylere iletişim kurma, etkileşime girme ve kendilerini ifade etme konularında eşsiz fırsatlar sunmaktadır.
- Dokunma Duyusuna Yönelik Öneriler:Hipo (Az duyarlı)
- Üzerine ağır bir battaniye ya da yorgan örtün.
- Uyku tulumunun içine girmeye teşvik edin.
Hiper (Çok duyarlı)
- Çocuğunuza dokunmanız gerekiyorsa onu önceden haberdar edin. Temas kurarken arkadan değil de önden yaklaşmaya özen gösterin.
- Kucaklamanın onun için rahatlatıcı olmaktan ziyade acı verici olabileceğini unutmayın.
- Farklı dokuda nesneler sunun ve bu amaçla tanıtacağınız nesneleri saklayabileceğiniz bir kutu oluşturun.
Saç tarama ve yıkanma gibi etkinlikleri kendi başına tamamlamasına fırsat verin ve bu suretle kendi hassasiyetini kırabilmesine ön ayak olun
-
Duyu Bütünleme Terapisi Odaları
Duyu bütünleme terapisi odaları ya da çok yönlü uyaran içeren ortamların amacı, otizmli bireylere kendi duyusal sistemlerini uyarma, geliştirme ve dengeleme fırsatını sunmaktır.
Hollanda’da Hulsegge ve Verheul, “SNOEZELEN (rahatlama)” odaları düşüncesini geliştirmiş olan Clark’tan etkilenerek duyu bütünleme terapisi odası kavramını geliştirmişlerdir.6
Duyu bütünleme terapisi odaları ya da duyusal uyaran içeren ortamlar birbirinden farklı olabilirler ya da aynı zamanda farklı türde duyulara odaklanabilirler. Odalar aydınlık veya karanlık olabilir, farklı sesler içerebilir ya da karşılıklı oynanacak oyunlar için uygun bir ortam haline getirilebilir. Su veya yumuşak oyun materyalleri kullanmak suretiyle oyun geliştirilebilir. Özel olarak tasarlanan duyu bütünleme bahçelerinde koku alma, görme ve dokunma duyularına yönelik tecrübeler yaşama fırsatı sunulabilir. Çok yönlü uyaran içeren ortamlar teröpatik, eğitici ve rahatlatıcı işlevleri dolayısıyla çocuğun gelişimine katkıda bulunmayı amaçlar. Odalarda kullanılan araçlar çocuğun ihtiyacına ve uygulamacının kullanım amacına göre değişebilir.
Bu alanda yapılan kısıtlı araştırmaların kısıtlı olması sebebiyle çok yönlü duyusal ortamların faydası hakkındaki bilgiler daha çok gözlemlere ve kişisel tecrübelere dayanmaktadır.
